Multi-sites nodig om SDHI-fungiciden te behouden

Het middelenpakket om schimmels in granen te beheersen neemt af. Met het verdwijnen van bijvoorbeeld multi-site-fungiciden zoals chloorthalonil en mancozeb en producten op basis van epoxiconazool en propiconazool, is het moeilijker om schimmels aan te pakken. Daarnaast loopt de afgelopen jaren de effectiviteit van actieve stoffen in graanfungiciden terug en nemen resistenties toe. In granen is dat bijvoorbeeld voor triazolen het geval. Dat blijkt uit langjarige effectiviteitsmetingen van het Britse onderzoeksinstituut Agriculture and Horticulture Development Board (AHDB).

“In navolging van Engeland, zien we ook in andere landen de effectiviteit van fungiciden in granen afnemen en resistenties tegen SDHI’s en triazolen toenemen,” zegt Kevin de Lange. “Dat blijkt onder andere uit onze eigen Benelux resistentiemonitoring in tarwe dat in het voorjaar van 2023 is uitgevoerd door een Frans laboratorium. Wij zien dat SDHI-resistentie een groeiend probleem is voor met name Franse graantelers. Het is belangrijk om daar nu al op in te spelen, voordat de effectiviteit van SDHI-fungiciden en andere uni-site-fungiciden ook in België en Nederland afneemt. Want dat is een groot risico op ernstige opbrengstverliezen en het verlies van effectieve fungiciden.” De gemiddelde schade van Septoria bedraagt bijvoorbeeld 1.700 kilo per hectare. Bij ernstige aantasting is de schade nog veel groter.

Actie nodig voor resistentiebeheersing
Om een toename van SDHI-resistentie een halt toe te roepen, is dringend actie nodig. Het vraagt om een andere aanpak in de schimmelbeheersing in granen. Vanwege het uitgebreide gebruik van fungiciden op basis van SDHI in Frankrijk werd in 2012 voor het eerst resistentie tegen SDHI’s vastgesteld. Anno 2022 is deze resistentie sterk toegenomen, blijkt uit de SDHI-monitoring van ADAMA. “Deze monitoring is vrij uniek, want vaak is er wel onderzoek gedaan naar de gevoeligheid van schimmels voor triazolen en strobilurines, maar veel minder voor SDHI’s. Het is cruciaal om in toepassingschema’s van fungiciden te zorgen voor meer werkzame stoffen met verschillende werkingsmechanismen. En om multi-sites in de schema’s in te passen,” stelt Kevin de Lange. “Want multi-site-fungiciden pakken op verschillende niveaus schimmels aan en dat vergroot de effectiviteit.” Hij vergelijkt het met een huisdeur met verschillende sloten of met een slot met cijfercodes. “Hoe meer sleutels je nodig hebt om open te doen of hoe langer de cijfercode, hoe moeilijker het is om een huis te kraken. Dat geldt ook voor de ontwikkeling van resistentie die bij een uni-site om die reden veel eerder optreedt dan bij een multi-site met verschillende werkingsmechanismen,” aldus Kevin de Lange.

Daarnaast versterkt een multi-site de werking van uni-site-middelen. Het gebruik van multi-site-fungiciden is een van de belangrijkste aanbevelingen van het Fungicide Resistance Action Committee (FRAC), een gespecialiseerde technische groep van CropLife International. Het doel van FRAC is voorzien in managementrichtlijnen in fungicidenresistentie om de effectiviteit van ‘at risk’ fungiciden, zoals SDHI-fungiciden, te verlengen en gewasverliezen te beperken als resistentie optreedt (zie kader Voordelen van gebruik van multi-site-fungiciden).

Multi-site Stavento® tegen Septoria in tarwe
In de Benelux is Stavento® van ADAMA sinds 2020 als enige multi-site toegelaten als preventief middel in tarwe voor de beheersing van Septoria. Deze multi-site-fungicide met de werkzame stof folpet (chemische groep van ftaalimiden) werkt, in tegenstelling tot strobilurines en triazolen, op meer plaatsen in de cel. Kevin geeft aan dat de ervaringen in België met het contactmiddel Stavento® in de beheersing van Septoria in tarwe goed zijn. “Bij bedekking van het bladoppervlak zorgt folpet ervoor dat de bladschimmel niet kiemt. Zet Stavento® wel tijdig in op de onderste bladeren van tarwe. Dat zorgt ervoor dat de schimmel niet de kans krijgt om via regendruppels boven in de plant te komen.”

Hanko Blok geeft aan dat er nog nooit resistentie is gevonden tegen folpet. “Terwijl deze actieve stof in Stavento® al sinds de jaren 50 van de vorige eeuw op de markt is.” ADAMA heeft ook een Nederlandse toelating van Stavento® tegen Ramularia in gerst. “Ook in de teelt van gerst is de beschikbaarheid en werking van bestaande fungiciden een probleem en is Stavento® een goede en welkome aanvulling om Ramularia te beheersen.”

In Engeland is vanwege de toename van resistente bij Septoria-stammen toevoeging van Stavento® aan de fungicidenmix in granen al geruime tijd gemeengoed. Op het Europese vasteland is dat nog niet het geval, omdat de resistentieproblematiek nog niet groot genoeg is. “Wellicht moeten telers toch standaard folpet meespuiten en daar niet te lang mee wachten, zodat we met gericht en preventief resistentie-management problemen zoals in Engeland voor zijn,” aldus Hanko Blok.

Voordelen van gebruik van multi-site fungiciden

• Multi-site-fungiciden hebben een laag resistentierisico en spelen een belangrijke rol in een effectieve ziektebeheersing en resistentiemanagement.
• Stavento® grijpt aan op drie niveaus in de bestrijding van schimmels. Het werkt op de ademhaling en energieproductie van cellen en heeft invloed op de celdeling. Daardoor werkt Stavento® effectiever en is er weinig kans op resistentieontwikkeling.
• Multi-sites zijn effectieve mengpartners voor fungiciden met een middelhoge tot hoog resistentierisico.
• Multi-sites bieden extra niveaus van ziektebeheersing en stimuleren de opname van afzonderlijke uni-site-fungiciden. Ze versterken daarmee de werking en effectiviteit ervan.
• Multi-sites zijn waardevol in resistentiebeheersing en voorkomen of vertragen de ontwikkeling van resistenties bij veel pathogenen en gewassen.
• Inzet van multi-sites in een goed schema van uni-sites leidt tot een gezonder gewas met een hogere opbrengst.